Podstawowe zasady przechowywania żywności
Polski Instytut Ekonomiczny szacuje, że statystyczny Polak wyrzuca 247 kg żywności rocznie. Na śmietniku ląduje pieczywo, owoce, wędliny i nabiał, a jedną z pięciu najczęściej wymienianych przyczyn wyrzucania żywności wymienia się niewłaściwe jej przechowywanie. Marnowanie jedzenia ma negatywne skutki ekonomiczne w ujęciu poszczególnych gospodarstw domowych, ale i globalne (jest marnowaniem surowców, godzin ludzkiej pracy oraz energii), społeczne i ekologiczne (wpływa na wzrost emisji gazów cieplarnianych). Warto więc nauczyć się prawidłowo przechowywać żywność, by zminimalizować ilość, jaka ląduje na co dzień w koszu. Oto kilka praktycznych wskazówek.
Reguła „dwóch godzin”
Łatwo psujące się produkty należy wkładać do lodówki od razu po powrocie do domu po zrobieniu zakupów. Obowiązuje zasada „dwóch godzin”, tyle bowiem produkty, które wymagają chłodzenia mogą pozostać w temperaturze pokojowej zanim zaczną się na nich rozwijać niebezpieczne dla zdrowia bakterie. Szczególnie dotyczy to mięsa, ryb, owoców morza, ale także dań na wynos.
Prawidłowe przechowywanie żywności w lodówce
Na najwyższej półce najlepiej przechowywać ciasta, dżemy oraz produkty mleczne, takie jak jogurty, kefiry, śmietana. U góry temperatura jest nieco wyższa niż na półkach środkowych, co umożliwia działanie dobrym bakteriom kwaszącym. Na środkową półkę powinny trafić artykuły szybko psujące się (pokrojona wędlina, twarożek, dania gotowe) oraz z krótkim terminem ważności. Zawsze układaj takie produkty na wierzchu, by zostały szybciej zużyte. Dolna półka charakteryzuje się najniższą temperaturą – tam chowamy surowe mięso, ryby, owoce morza. Należy pamiętać, by nie układać produktów surowych obok gotowych do spożycia, istnieje wtedy bowiem ryzyko przeniesienia niebezpiecznych bakterii z surowizny na dania gotowe.
W lodówce, w której powietrze jest zimne i suche, najwilgotniejszym i relatywnie ciepłym miejscem (ok. 10 stopni Celsjusza) są dolne szuflady, tam powinny trafić warzywa i owoce. Półki boczne idealnie sprawdzą się do przechowywania oleju lnianego, przetworów, np. passaty pomidorowej, ketchupu, chrzanu, majonezu, soku w butelkach. Temperatura „na drzwiach” jest najwyższa, nie powinny więc tam trafiać produkty szybko psujące się. Kolejnym aspektem prawidłowego przechowywania żywności w lodówce jest odpowiednie zapakowanie artykułów spożywczych. Należy zwrócić uwagę, by produkty, które będziemy spożywać bez mycia (np. kanapka pozostawiona po porannym śniadaniu) były przykryte (np. folią spożywczą) lub spakowane do zamykanego pudełeczka. Sery dojrzałe (twarde) najlepiej zawijać w pergamin lub papier śniadaniowy, zamiast w plastikową folię lub folię aluminiową. Papier zapewnia dopływ powietrza, dzięki któremu ser „oddycha” i nie psuje się tak szybko. Zupę pozostawioną w garnku (mimo tego, iż będzie później podgrzewana) należy szczelnie przykryć. Nie chodzi wyłącznie o nieprzenikanie zapachów, lecz o zabezpieczenie żywności przed mogącymi występować w lodówce bakteriami.
Odpowiednie przygotowanie żywności przed wstawieniem do lodówki może zdecydowanie wydłużyć jej zdatność do spożycia. Surowe mięso i ryby można, po umyciu, obtoczyć w soli i zamarynować, co zabezpieczy je przed szybkim zepsuciem. Bardzo podane na pleśnie maliny można umyć w wodzie z odrobiną octu (w stosunku 10:1), co zabije zarodniki pleśni znajdujące się na owocach. Dzięki temu maliny pozostaną zdatne do jedzenia nawet przez kilka dni. Zioła przechowywane w lodówce szybko więdną, by temu zapobiec należy traktować je tak, jak kwiaty, czyli wstawiać je do słoiczka z wodą. Podobnie należy postępować ze szparagami, by dłużej pozostały jędrne i apetyczne.
Owoce na domową paterę
Wiele warzyw i owoców dobrze się przechowuje w temperaturze pokojowej, która nie zatrzymuje naturalnego procesu dojrzewania. Domowa patera jest idealnym miejscem m.in. dla awokado, bananów, pomidorów, cytrusów. Awokado, gdy jest już miękkie, a nie chcemy jeszcze go spożyć, można włożyć do lodówki, by nie przejrzało. Dojrzewanie bananów spowolnimy owijając ich ogonki plastikową folią. Pomidory zaś należy trzymać jak najdalej lodówki, jej zimne i suche powietrze sprawia, że błony komórkowe owoców są rozbijane, przez co stają się mączne w smaku. Jeśli zależy nam na orzeźwieniu w upalny dzień, można schłodzić pomarańcze, grapefruity czy arbuzy w lodówce, lecz na co dzień nie ma konieczności przechowywania ich w niskich temperaturach.
Co trafi do spiżarki?
Domowa spiżarka, w której panuje mrok i niższa temperatura niż w domu, to prawdziwy skarb. Umożliwia bowiem długotrwałe przechowywanie żywności, przy zachowaniu jej wysokich walorów odżywczych i smakowych. Ziemniaki, marchew, cebula, szalotki czy czosnek mogą być przechowywane w spiżarce nawet przez cały sezon, szczególnie, jeśli ułożymy ułożyć je tak, by dochodziło do cyrkulacji powietrza, co skutecznie zapobiega ich pleśnieniu.
Jeśli nie mamy spiżarki, wspomniane warzywa należy przechowywać w szafce, zapewniającej zacienienie oraz suche, chłodne powietrze. Ziemniaki, pod wpływem działania promieni słonecznych, wytwarzają solaninę, toksynę zabezpieczającą je przed owadami, która jest dla ludzi bardzo szkodliwa, dlatego tak ważne jest, by nie zostawiać ich w miejscu nasłonecznionym. Nie powinno się ich przechowywać w lodówce, ponieważ niska temperatura negatywnie wpłynie na ich smak. Buraki, marchew, pietruszka podobnie jak ziemniaki, wolniej będą się starzały w suchym, chłodnym miejscu. Aby warzywa dłużej zachowały jędrność, należy przechowywać je w papierowych torebkach. Oliwy i oleje także lubią ciemne i chłodne środowisko, lecz lodówce wiele z nich stężeje. Jedynym olejem, który powinien być przechowywany w temperaturze lodówkowej jest olej lniany. Z uwagi na wysoką zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych olej ten w temperaturze pokojowej traci swoje dobroczynne właściwości. Jak najlepiej przechowywać pieczywo, by dłużej pozostało świeże? Jak mawiają piekarze – nie w lodówce. Powietrze tam jest bardziej suche niż w naszym naturalnym otoczeniu, przez co chleb wysycha szybciej. Aby cieszyć się dobrym smakiem, należy owinąć chleb w kuchenną ściereczkę lub schować do papierowej torby, która zapewni odpowiednią cyrkulację powietrza. Przechowywanie chleba w folii sprawi, iż szybciej spleśnieje. Jeśli nie planuje się spożycia pieczywa w przeciągu najbliższych kilku dni, należy je zamrozić. Po rozmrożeniu będzie smakowało jak świeże.
O czym jeszcze powinniśmy pamiętać?
Nie należy kroić warzyw, owoców czy mięsa, jeśli nie zamierzamy ich spożyć w krótkim czasie, sprawi to, iż obeschną i szybciej się popsują. Ponadto, krojenie warzyw uwalnia zawarte w nich składniki odżywcze, więc najlepiej przygotować np. sałatkę warzywną zaraz przed jej podaniem. Dla bezpieczeństwa artykuły żywnościowe nie powinny być przechowywane w bliskim sąsiedztwie z produktami trującymi, takimi jak np. chemia gospodarcza. Zachęcamy do rozsądnego gospodarowania artykułami spożywczymi, częstego przeglądania posiadanych produktów i weryfikowania ich terminów przydatności. Jeśli jednak żywność wygląda lub pachnie podejrzanie, powinniśmy ją wyrzucić i nie kierować się zasadą „lepiej zjeść i odchorować, niżby miało się zmarnować